Kalite olgusu dinamik ve çok boyutlu bir kavram olup ürün ve hizmetle ilgili görgü ve deneyimlerimizin zamanla artması doğal olarak beklentilerimizi etkilemektedir. Geçmişte bizi mutlu eden ürün ve hizmetlerin mevcut özelliklerini, zamanla yetersiz görmeye başlarız. Başka bir deyişle kalite beklenti çıtası zamana bağımlı olarak sürekli yükselir.
Sürdürülebilirlik “gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılama yetilerini tehlikeye atmadan, günümüz ihtiyaçlarının temin edilebilmesi” durumu olarak tanımlanmaktadır. Buna göre sürdürülebilirlik, bugünkü toplum düzeni, yaşam standartları ve iş modellerinin, doğada var olan kaynakların gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılama olanaklarına zarar vermeden kullanımını sağlayacak şekilde tanımlanması ve uygulanmasıdır.
Gıda zincirinin başlangıç noktası olan tarımda sürdürülebilirlik, yeterli ve kaliteli tarımsal ürünü uygun maliyetlerle üretmekle, tarım yapılan arazinin, çiftçilerin, çevrenin ve doğal tarım kaynaklarının korunmasını sürekli geliştirecek sistem ve uygulamalarla mümkündür. İyi tarım uygulamaları bu amaca hizmet için geliştirilmiş sistemlerdir.
Sürekli artan dünya nüfusu ve giderek artan yeni kaynak gereksinimleri, yükselen enerji fiyatları, sera gazlarının etkisiyle oluşan iklim değişiklikleri, nedenleriyle “Sürdürülebilirlik” kavramı önem kazanmıştır. Tarımda sürdürülebilirlik göstergesi olarak çevresel, sosyal ve ekonomik göstergeler dikkate alınmaktadır.
Tarım ve gıda sektörü, kaliteli üretimi sürekli sağlayabilecek kalite sistemine sahiptir ve bu tesadüfî bir kalite değil, sürekliliği çeşitli ulusal ve uluslararası disiplinlerle yerleştirilmiş bir kalitedir. Ülkemizde gıda işletmeleri Globalgap – Eouropgap, HACCP, İSO 22000, BRC ve benzeri kalite belgelerine sahiptir.
Bütün bu kalite güvence sistemlerinin başarıyla uygulanması hammaddeden başlayarak, tüketimin son aşamasına kadar belirli noktalarda kontroller ve analizler ile üretici, işletmeci, tüketici eğitimi ve işletmelerin kendi oto kontrollerinin tesis edilmesiyle mümkün kılınmıştır. Etkin bir kontrol sistemi oluşturmada devlet kontrolünün yanı sıra tüketicinin gıda kontrolü yapması daha kaliteli ve sağlıklı ürünler için en etkili yoldur. Bu itibarla ülkemizde kamu kuruluşları, gıda sektörü, üniversiteler, tüketici dernekleri ve medya her zaman işbirliği içindedir.
ISO 9000 kalite standartları tüm dünyada yayılmış ve çoğu ülke bu standartları uygulayan firmaların ürünlerini tercih etmektedir. ISO üretici ve tüketici açısından memnuniyet, beğeni, tatmin yaratacak nitelikleri ve fiyat üstünlüğünü sağlayan bir ölçüttür. “İyi Laboratuar Uygulamaları” GLP kavramı, laboratuar çalışmalarında da kalite güvenliğini sağlama çabalarının gereği olarak tanımlanmış ve belirli kurallara bağlanmıştır. GLP uygulamaları kalite güvence sistemlerinin bütünleyici öğelerinden biri olup, laboratuar koşulları ve işleyişi konusundaki iyileştirme çalışmalarının bir uygulamasıdır. “ İyi Üretim Uygulamaları” GMP (Good Manufacturing Practice) kavramı, gıdaların güvenliği ve yarayışlılığını garanti altına alan uygulama standartları olarak tanımlanmaktadır. GMP felsefesi, istenmeyen koşulların ve bütün olumsuzlukların belirlenerek uzaklaştırılması ve zararlı olan etkenlerin engellenmesi esasına dayanmaktadır.
Kalite güvence sistemi olan HACCP sistemi, günümüzde pek çok ülke tarafından da gıda güvenliğini sağlama prensibi içinde stratejik hedef olarak alınmaktadır. HACCP, yapılan üretimin tamamında emin olmak için programlı kontroller ile gıda maddelerinden kaynaklanabilecek hastalıkların önlenmesine çalışan bir sistemdir.
Sistemde, gıdanın güvenirliği her şeyin önünde olup temel araç güvenliği olmayanı önlemek esastır. HACCP sisteminin diğer kalite güvence sistemlerinden farkı, tehlikeleri önceden belirleyerek tehlikenin kontrol altına alınmasını sağlanmasıdır.